Dukaty dla panien

Dem


|

Posłaniec Warmiński 48/2013

publikacja 28.11.2013 00:15

Z ksiąg można wyczytać wiele o przeszłości. O św. Mikołaju krąży 
wiele legend, które przetrwały wieki.

W Bibliotece „Hosianum” można oglądać starodruki mówiące 
o św. Mikołaju W Bibliotece „Hosianum” można oglądać starodruki mówiące 
o św. Mikołaju
ks. Piotr Sroga /GN

Rozpoczyna się Adwent i na ten czas Biblioteka WSD „Hosianum” przygotowała ekspozycję starodruków związanych ze św. Mikołajem. Często zamienia się postać świętego z Dziadkiem Mrozem, który wszedł do obiegu kulturowego w czasach komunizmu. Warto więc przypomnieć, że 6 grudnia jest dniem świętego biskupa.


Mszały i brewiarze


– Kult św. Mikołaja znajduje odbicie w piśmiennictwie religijnym oraz zdobnictwie stosowanym w starych drukach. Wspomnienie św. Mikołaja, biskupa, w XV i XVI wieku przypadało w Kościele zachodnim – tak jak dzisiaj – 6 grudnia, w dzień jego śmierci. Wszystkie mszały z tego okresu przed tekstami liturgicznymi zawierają kalendarz, w którym przy dacie 
6 grudnia widnieje imię św. Mikołaja. Wspomnienie to wypadało w oktawie uroczystości św. Andrzeja Apostoła. Imię św. Mikołaja pojawia się również w Litanii do Wszystkich Świętych w wigilię paschalną. W tekstach z 6 grudnia oprócz antyfon i modlitw mszalnych znajduje się wskazanie na czytania w liturgii słowa oraz na prefację – mówi ks. Tomasz Garwoliński, dyrektor biblioteki. 
Biblioteka posiada mszały z XV wieku. Teksty związane z postacią św. Mikołaja zawierają mszały z XV wieku oraz agendy z XVI wieku. Na przykład w dziele „Agenda secundum rubricam Ecclesiae Cathedralis Cracoviensis” (Kraków 1517) św. Mikołaj pojawia się dwa razy w Litaniach do Wszystkich Świętych: w obrzędach namaszczenia chorych oraz w Wigilię Paschalną. Teksty o św. Mikołaju zawierają także dwa brewiarze z XV i XVI wieku. Jeden z nich jest popularnie nazywany brewiarzem Kopernika, ze względu na doklejoną przed tekstem tabelę „Nicolai Copernici Ad latitudinem Regionis LIIII graduum” (Mikołaja Kopernika Tabela wschodu i zachodu słońca dla 54 stopnia szerokości geograficznej do obliczania godziny modlitw nieszpornych na Warmii). – Brewiarz warmiński został wydany i zaczął obowiązywać, gdy biskupem warmińskim był Łukasz Watzenrode. Zawiera imię św. Mikołaja w kalendarzu na grudzień oraz w tekstach liturgii godzin. Podobnie dzieje się w brewiarzach z XVI wieku – mówi ks. Tomasz


Szwedzi rabusie


Jedyny udokumentowany fakt z życia św. Mikołaja dotyczy sprawowania przez niego godności biskupa w Mirze w I połowie IV wieku. Pozostałe wydarzenia, znane dzięki literaturze hagiograficznej, mają charakter legend. Najbardziej znaną w średniowieczu była Legenda aurea (Złota legenda) Jakuba de Voragine. Odtworzył on w niej stosunkowo wiernie najpopularniejsze za jego czasów wyobrażenia i tradycje o poszczególnych świętych. – Najstarsze rękopisy „Złotej legendy” wykonane w Polsce pochodzą z końca XIII wieku. Są to dwa rękopisy pergaminowe zrabowane z Warmii przez Szwedów w 1626 roku, a pozostające w Bibliotece Uniwersyteckiej w Uppsali. Oprócz żywotów świętych Kościoła powszechnego znajdują się w nich żywoty świętych polskich: Wojciecha i Stanisława. – W zbiorach Biblioteki „Hosianum” znajdują się dwa XV-wieczne wydania „Złotej legendy”. Posiadamy również inne dzieło tego autora dotyczące żywotów świętych, w którym znajduje się opis życia św. Mikołaja. Zostało wydrukowane w II połowie XVI wieku. Biblioteka „Hosianum” posiada w swoich zbiorach liczne dzieła innych autorów, mniej znanych. Zawierają one najczęściej kazania w układzie według kalendarza liturgicznego, a postać św. Mikołaja pojawia się w nich po św. Andrzeju lub po św. Barbarze – wyjaśnia ks. Garwoliński.


Dostępna jest część treści. Chcesz więcej? Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.