Dwudziestego dziewiątego lipca 1243 roku powołano do istnienia tzw. diecezje pruskie – chełmińską, pomezańską, sambijską oraz warmińską. Początki organizacji kościelnej na ziemiach pruskich wpłynęły na powstawanie organizacji samorządowych, a także, w pewnym stopniu, organizacji państwowej na terenie obecnej archidiecezji warmińskiej. Z racji przypadającej w tym roku 770. rocznicy utworzenia diecezji warmińskiej w katedrze Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny we Fromborku odbyła się Msza św. dziękczynna, której przewodniczył wielki mistrz zakonu krzyżackiego Bruno Platter. Razem z nim Eucharystię koncelebrowali metropolita warmiński abp Wojciech Ziemba, bp Jacek Jezierski, 
bp Julian Wojtkowski, bp Jan Styrna oraz bp Jerzy Mazur.


Wspólne źródło


Na uroczystości przybyli licznie wierni archidiecezji warmińskiej, tradycyjnie już pielgrzymowała grupa z Braniewa. Abp Wojciech Ziemba przypomniał historyczne korzenie diecezji warmińskiej. Papież Innocenty IV zlecił swojemu nuncjuszowi Wilhelmowi z Modeny stworzenie organizacji kościelnej na dotychczasowych pruskich terenach misyjnych. – Ziarno wiary ponad 200 lat wcześniej siali tu misjonarze męczennicy – św. Wojciech i św. Bruno z Kwerfurtu, a po nich m.in. cystersi i wreszcie teutoński zakon NMP, czyli zakon krzyżacki – mówił abp Ziemba. Zaznaczył, że przez wieki nastąpiło wiele zmian w strukturze administracyjnej Kościoła na tych terenach. – Zakon krzyżacki w okresie reformacji uległ sekularyzacji, a diecezje pomezańska i sambijska przestały istnieć jako diecezje katolickie. W 1992 roku diecezja chełmińska została włączona w skład diecezji toruńskiej, powstały również dwie nowe diecezje – elbląska, która w dużym stopniu dziedziczy tradycję dawnej diecezji pomezańskiej, oraz diecezja ełcka, która obejmuje skrawek dawnej diecezji sambijskiej– powiedział abp Ziemba, witając wielu znakomitych gości. – Jest z nami również 
bp Rudolf Bażanowski, ordynariusz diecezji ewangelicko-augsburskiej. Wspólnie dziękujemy za ustanowienie diecezji, ponieważ początek obydwu Kościołów bierze moc z jednego źródła – dodał. Przekonywał również, że stworzone w 1243 roku struktury kościelne dały podstawy do tworzenia struktur samorządowych, państwowych, a zwłaszcza naukowych, których świadectwem na zawsze pozostaną Mikołaj Kopernik oraz Hosianum. Istniejąca od 1565 roku uczelnia włączyła swoją tradycję naukową w Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie.


Nikt nie rodzi się chrześcijaninem


Homilię podczas uroczystości wygłosił bp Jacek Jezierski. Na początku nawiązał do patronki katedry – Najświętszej Maryi Panny. Powiedział m.in., że obraz z Apokalipsy św. Jana, w którym niewiasta broni swojego dziecka przed smokiem, możemy odnosić do Jezusa i Maryi lub traktować jako wizję Kościoła w czasach cesarstwa rzymskiego i w ogóle w dziejach. Nawiązując do 770. rocznicy utworzenia diecezji pruskich bp Jezierski zaznaczył, że w ten sposób zakończył się pewien etap chrystianizacji tych ziem. – Po utworzeniu diecezji Kościoły lokalne zaczęły same pisać swoje dzieje. Stopniowo rozrastała się sieć parafii, powstawały miasta i wsie, wznoszono kościoły. Liturgię sprawowano po łacinie, kazania głoszono w językach zrozumiałych dla ludzi – po niemiecku, po polsku, po prusku. Wstrząsem dla Kościoła w Prusach była reformacja – mówił bp Jacek. Przypomniał on, że w tamtych czasach chrześcijanie w Prusach byli katolikami lub ewangelikami, a podział wyznaniowy odkreślała zasada cuius regio, eius religio (czyja ziemia, tego religia).
Następnym wstrząsem dziejowym była II wojna światowa, exodus ludności i napływ nowych osiedleńców.