W kancelarii parafii pw. św. Józefa w Olsztynie w jednej z szaf na dolnej półce leżakują bezcenne historycznie dokumenty. Wśród kronik jest wielka teczka, w której znajduje się projekt kościoła i zszyte karty z licznymi obliczeniami. Rysunki sporządzono ręcznie, podpisy są w języku niemieckim. Przed zbliżającym się jubileuszem ks. Wojciech Łazowski, wieloletni wikariusz tutejszej parafii, podjął się opracowania historii budowy olsztyńskiej świątyni oraz jej dziejów na przestrzeni ostatniego wieku. Przestudiował więc teksty ks. prof. Andrzeja Kopiczki, pracę magisterską Teresy Wychadańczuk „Dzieje kościoła i parafii św. Józefa w Olsztynie do roku 1995” oraz dokumentację parafialną. W ten sposób stworzył syntezę wiadomości, stając się specjalistą w dziedzinie dziejów świątyni i wspólnoty.

Filia św. Jakuba

– Rada parafialna wspólnoty św. Jakuba 13 czerwca 1911 roku zdecydowała o budowie trzeciej świątyni w Olsztynie. Przyczyną był wzrost liczby mieszkańców. W roku 1911 było ich ponad 34 tys. Projekt przygotował architekt z Królewca Fritz Hetman. Prace budowlane powierzono firmie Alberta Scholza z Olsztyna, a stolarkę zlecono cieśli Sowie. I tak w kwietniu 1912 roku rozpoczęto prace – mówi ks. Wojciech. Budowa rosła bardzo szybko. Już wiosną 1912 roku dziekan olsztyński ks. Józef Teschler poświęcił kamień węgielny. W tym samym roku ogłoszono przetarg na wykonanie okien i witraży. Zgłosiło się do niego 21 firm – wybrano Gassen et Blaschke z Düsseldorfu. Gazety rozpisywały się o błyskawicznym postępie prac. – W 1913 roku założono instalację elektryczną i w październiku oddano świątynię do użytku. 17 stycznia 1914 roku ks. Juliusz Weichsel otrzymał zgodę na poświęcenie kościoła. Pierwszą Mszę św. odprawił ks. Jan Zink, wikariusz parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Olsztynie. Kazanie wygłoszono w językach polskim i niemieckim. Ukoronowaniem była konsekracja, której dokonał 6 września 1920 roku bp Augustyn Blaudau. Świątynia była jednak wtedy filią parafii św. Jakuba – mówi ks. Łazowski. Ks. prof. Andrzej Kopiczko tak pisał o budowie kościoła pw. św. Józefa: „Tym razem miał to być kościół neoromański. I rzeczywiście świątynia ta ma wszystkie najważniejsze cechy romanizmu: plan krzyża łacińskiego, wieżę na skrzyżowaniu naw, dwuwieżową fasadę oraz kształt filarów i okien. Prace budowlane rozpoczęto w kwietniu 1912 roku, a zakończono w październiku roku następnego. W sumie budowa trwała jedynie 17 miesięcy (około 500 dni). Kościół Serca Jezusowego wznoszono przez około 800 dni, ale świątynia św. Józefa jest mniejsza, długości 47 m i szerokości 18,5 m”.