W Centrum Świętego Jakuba w Olsztynie odbyła się konferencja naukowa „Warmia w czasie baroku”. – Konferencja wpisuje się w nasze działania promujące Warmię jako region o niezwykłej i bogatej historii, której przedstawiciele oddziaływali nie tylko na kulturę, naukę i losy Polski, ale też Europy. To wydarzenie wpisuje się w cykl konferencji, z których następna odbędzie się w październiku w Braniewie – przybliża Emilia Figura-Osełkowska z Instytutu Północnego im. Wojciecha Kętrzyńskiego. – Cieszymy się, że nasze centrum stało się miejscem prezentacji naukowych badań dotyczących historii Warmii – podkreśla ks. dr hab. Adam Bielinowicz.

Wybitni ludzie

Jak zauważa prof. Stanisław Achremczyk, tą konferencją organizatorzy pragną pokazać, jaka była Warmia pod panowaniem Królestwa Polskiego. Dominium warmińskie przez 306 lat było w państwie polskim. – Co po tej Warmii polskiej pozostało? Piękny barok, wystrój świątyń, książki, wielka kultura i szkolnictwo. Pragniemy pokazać wkład tych ludzi, którzy przyszli z zewnątrz – biskupów, kanoników, proboszczów i szlachty – w kulturę i gospodarkę tej ziemi – wyjaśnia prof. Achremczyk. Wskazuje na kościół w Świętej Lipce, Stoczku Klasztornym, Chwalęcinie, Chruścielu, Braniewie, Głotowie, Sząbruku i Krośnie. Piękne wiejskie świątynie to świadectwo tamtych lat. – Księgozbiory obecnie rozproszone po zbiorach szwedzkich, rosyjskich, niemieckich i polskich również świadczą o kulturze drukarskiej i ludziach. I tych ludzi chcemy przypomnieć – podkreśla profesor. Wpływali oni na kształt polityki Rzeczpospolitej. Pięć osób stąd otrzymało najwyższą godność kościelną, arcybiskupstwo gnieźnieńskie i prymasostwo Polski. – Nie ma drugiej diecezji w Polsce, z której w XVII i XVIII w. wyszłoby pięciu prymasów, którym przyszło działać w niezwykle trudnych czasach ówczesnej Polski, rozdwojonej bezkrólewiem, podzielonej walkami wewnętrznymi. Musieli godzić, bo taka była rola ówczesnych prymasów – opowiada prof. Achremczyk. Podkreśla postać Mikołaja Kopernika. – A takich zasłużonych ludzi jak Kopernik było wielu. Mierniczych, geodetów, kartografów i matematyków, i tych, którzy uczyli języka litewskiego oraz łotewskiego, opracowywali alfabet, uczyli się w Braniewie, a później jako duszpasterze działali w Inflantach. To był ogromny wkład w kulturę tamtych ziem – zauważa naukowiec.

Bogactwo warmińskie

Wskazuje na piękne warmińskie świątynie, które do dziś zdobią region. – Proszę zobaczyć wystrój kościoła w Ornecie czy Dobrym Mieście. Cudowny, piękny, barokowy. Całe dzieje Warmii mają odzwierciedlenie w archikatedrze fromborskiej. Wchodząc do niej, miejmy świadomość, że wchodzimy w historię tej ziemi, bo w płytach posadzki leżą ci, którzy tę historię tworzyli. W ołtarzach i barokowym wystroju wnętrz – ci, którzy je fundowali. Przepiękna kaplica Szembeka, kaplica Polska, przepiękny główny ołtarz sprowadzony z Krakowa do Fromborka, który był transportowany Wisłą. Czy dzisiaj statkiem taki ołtarz przypłynąłby do Fromborka? Mam wątpliwości. To wkład Warmii w dzieje Rzeczpospolitej, która we wrześniu 1772 roku straciła swoją suwerenność – opowiada prof. Achremczyk. Podkreśla, że warmińska ziemia odróżniała się od protestanckich Prus krajobrazem barokowych kościołów, przydrożnych kapliczek i krzyży. – Bogactwo warmińskie znikało w ciągu kolejnych wojen. Odtwarzano je na nowo z jeszcze większym rozmachem. To czynili mądrzy, wykształceni ludzie. Chcieli zachować tożsamość tej ziemi – dodaje profesor. Jak zauważa ks. dr Zbigniew Czernik, dyrektor Muzeum Archidiecezji Warmińskiej, sztuka barokowa jest szeroko reprezentowana na Warmii. – Do dzisiaj mamy w swoich zbiorach sporą reprezentację obiektów barokowych, zarówno jeśli chodzi o malarstwo, jak i o rzeźbę. Możemy pochwalić się również wysokiej klasy wyrobami rzemiosła artystycznego: kielichami, relikwiarzami, puszkami na komunikanty. Warto pamiętać, że to był czas rozwoju miejscowych warsztatów – podkreśla ks. Czernik.