W konferencji wzięła udział liczna grupa uczniów szkół średnich Krzysztof Kozłowski /Foto Gość Według oficjalnego komunikatu 5 marca 1953 r. zmarł Józef Stalin. - Zapoczątkowało to w samej partii sowieckiej walkę o przejęcie władzy. Z drugiej strony ci, którzy o tę władzę walczyli szukali sojuszników zarówno w samym Związku Sowieckim jak i na zewnątrz. Dało to początek pewnej polityce rozprężenia. Wprawdzie represje były kontynuowane, bo rozpędzono bunt w Niemieckiej Republice Demokratycznej w czerwcu 1953 r. i w tym samym czasie w niektórych miastach Czechosłowacji. Tym niemniej nadzieje, które rozbudziły się w niektórych państwach Europy, wytworzyły takie ciśnienie, którego komunistyczna władza nie mogła zlekceważyć. I te niewielkie próby zmian, liberalizacji, które nowa ekipa Chruszczowa zapoczątkowała, musiały być kontynuowane. Oczywiście one musiały być zatrzymane w Polsce, w chwili kiedy do władzy został przywrócony Władysław Gomułka, który wcześniej przez te same władze komunistyczne jako komunista był represjonowany. Wprowadzono cenzurę, przywrócono silną pozycję aparatu represji - wyjaśnia naczelnik delegatury IPN.

Ukazuje analogię oczekiwań w Polsce do sytuacji na Węgrzech. - Próbowano wyprowadzić Węgry z Układu Warszawskiego, wprowadzić pluralizm, co zaowocowało sowiecką interwencją i krwawym stłumieniem wydarzeń, które dziś  nazywamy powstaniem węgierskim. Niektórzy historycy uważają, że to był początek  demontażu systemu komunistycznego, który wprawdzie jeszcze w najlepsze funkcjonował, ale już ten krwawy system stalinowski wrócić nie mógł. Był to również początek pewnej erozji komunizmu, która zaowocowała jego upadkiem - uważa Waldemar Brenda.

Pomysł uroczystości zrodził się podczas tegorocznej wizyty w Olsztynie ambasadora Węgier w Polsce dr. Ivana Gyurcsika i jego spotkania z wojewodą warmińsko-mazurskim Arturem Chojeckim. Organizacyjnie za realizację obchodów odpowiedzialne są: Olsztyńskie Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Węgierskiej, Warmińsko-Mazurski Urząd Wojewódzki i olsztyńska Delegatura Instytutu Pamięci Narodowej.