W Szpitalu Świętego Ducha we Fromborku, będącego Działem Historii Medycyny Muzeum Mikołaja Kopernika, została otwarta ekspozycja zatytułowana „Corpus Christi”. – Średniowieczne szpitale posiadały małe kościoły bądź kaplice. Dekorowały je ołtarze, obrazy i rzeźby przedstawiające świętych uzdrowicieli jak św. Sebastiana, św. Rocha czy św. Antoniego Opata. Odrębny charakter pełniły obecne w szpitalnych kaplicach ujęcia pasyjne – zwłaszcza wizerunek ukrzyżowanego Jezusa. Bolesne krucyfiksy, pełne ekspresji ujęcia zdeformowanego ciała Chrystusa, ciała zakrwawionego, poniżonego, zdegradowanego, anatomicznie zniekształconego stanowiły wielowymiarowy i symboliczny wizerunek Boga w cierpieniu, tak bliskiego chorym, ubogim i opuszczonym – mówi dr Jowita Jagla, kuratorka wystawy i kustoszka Muzeum Mikołaja

Kopernika we Fromborku.

Towarzysz ludzkiej niedoli

Prezentowana wystawa powstała jako znak pamięci o religijnym charakterze szpitala i o dotkniętych licznymi chorobami żyjących tam pensjonariuszach. – Jak dowodzą badania archeologiczne, mieszkańcy fromborskiego szpitala cierpieli na przewlekłe schorzenia zębów, upośledzenia ruchowe, zmiany krzywiczne, przewlekłe zapalenie szpiku i kości. Ból stanowił ich codzienność, doznanie trwałe, dojmujące, towarzyszące dniem i nocą. Cierpiący Chrystus był zatem towarzyszem ich niedoli, Bogiem cierpiącym, Bogiem, którego rozumiano i wyobrażano sobie nie tyle metafizycznie, co fizycznie – wyjaśnia kuratorka wystawy, zaznaczając, że ekspozycja przypominając ową szczególną unię mistyczną cierpienia między człowiekiem wykluczonym a Chrystusem, przedstawia tak ważną w modlitewnym doznaniu „upodloną” cielesność Jezusa w wybranych aktach scenicznych pasji.

Wystawa została podzielona na kilka części. Pierwsza – prolog, poświęcona jest Chrystusowi niesłusznie osądzonemu i poddanemu biczowaniu. W drugiej części został zaprezentowany katalog ukrzyżowań Jezusa. – Zaprezentowane ukrzyżowania wyobrażają bardzo różnorodnie moment śmierci Jezusa, obrazując ciało herosa bądź upodlonego Boga, ilustrując ciało zakrwawione, zbrojne w krwawe rany lub przedstawiając ciało zwycięskie, śmiało waleczne w swojej doskonałości – wyjaśnia. W części tej umieszczono również XV-wieczną rzeźbę Matki Boskiej z Dzieciątkiem. – Stanowi ona ideowy pomost ku portretom cierpiącej Maryi trzymającej na kolanach zmarłego Chrystusa – dodaje.

Wprowadzenie do medytacji

Ostatnią przestrzeń wystawy przeznaczono dla ikonografii opłakiwania i złożenia do grobu. Zostały zaprezentowane piety: z Gietrzwałdu, z Ignalina, z Cerkiewnika, z Płoskini i z Muzeum Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie. W epilogu umieszczono współczesną figurę Jezusa w grobie, której towarzyszą rzeźbiarskie XIX-wieczne wizerunki żołnierzy.

Elementem uzupełniającym ekspozycję są utwory literackie o tematyce pasyjnej. – Pełnią funkcję duchowego komentarza do zaprezentowanych dzieł sztuki, którym przewodzi fragment zjawiskowego „Snu o krzyżu” (anglosaskiego poematu z X wieku). Większość zgromadzonych obiektów pochodzi z kościołów archidiecezji warmińskiej i diecezji elbląskiej – wyjaśnia kustoszka Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku, podkreślając, że ilość zaprezentowanych rzeźb i obrazów została z rozmysłem ograniczona. – Ma to nadać im większą rangę i stworzyć dla zwiedzających przestrzeń dogodną dla autentycznej medytacji, co dodatkowo ułatwia wnętrze Szpitala Świętego Ducha – gdzie to, co cielesne i sakralne, od samego początku, czyli od XV w., splatało się ze sobą, tworząc spójny obraz epoki średniowiecza. Epoki pełnej przeciwieństw, w której to, co najniższe, poniżone, pozornie odrzucone, stanowiło fundament chrześcijaństwa, prostujący i rozjaśniający wieżę Babel ludzkich poczynań – dodaje. Wystawę można zwiedzać do lutego 2024 r.